Omgekomen Wijchenaren tijdens het Bombardement van Nijmegen op 22 februari 1944

Het bombardement op Nijmegen op 22 februari 1944 werd uitgevoerd door 177 toestellen van het type B-24 Liberators vliegtuigen van de U.S. Air Force.

Ze werden begeleid door tientallen jagers zoals de P-38, P-47 en P-51. Gezien het aantal slachtoffers was dit een van de zwaarste bombardementen op een Nederlandse stad. Te vergelijken met het bombardement door de Duitsers op Rotterdam mei 1940.

Officieel kwamen in Nijmegen 677 mensen om het leven. Vrijwel allemaal burgers. Het aantal doden ligt ongetwijfeld hoger doordat het niet bekend is hoeveel onderduikers om het leven zijn gekomen.

Veel slachtoffers zijn nm. nooit teruggevonden. Een groot deel van de Historische binnenstad werd vernietigd, waaronder de Sint-Stevenskerk, de Sint-Augustinuskerk en het spoorwegstation. Het oorspronkelijke doel was de “Gothaer Waggonfabrik” in Duitsland. Hier werden o.a. vliegtuigen van het type Bf-Messerschmitt gebouwd.

Echter door slecht weer werd deze aanval afgeblazen en kozen de Amerikanen ervoor om het secundaire doel, het spooremplacement van Nijmegen, te bombarderen.

Dit bombardement werd erg slordig uitgevoerd waarvan wij de uitkomst inmiddels weten. De aanval maakte deel uit van het grotere geheel “the big week” operation “Argument”, een reeks geallieerde luchtaanvallen op Duitse vliegtuigfabrieken om de Luftwaffe aanzienlijk te verzwakken in de voorbereiding van D-Day (6 juni 1944). Op 20 en 21 februari werden de eerste bombardementen uitgevoerd.

Destijds was het gebruikelijk bij de geallieerde Luchtmacht dat als het primaire doel door omstandigheden niet kon worden bereikt, er secundaire doelwitten werden aangevallen wanneer dit uitkwam. Dit werden gelegenheidsdoelen (targets of opportunity) genoemd. Nijmegen was zo’n doelwit omdat bekend was dat de Duitsers het spoor gebruikte voor wapentransport.

Daarbij kwam dat de Amerikaanse vliegers onder druk stonden daar landen met ongebruikte bommen erg riskant was. Ze moesten van hun bommen af. Tevens kon dit bombardement meegeteld worden voor het bombardementsvlucht aantal daar vliegers verlof kregen zodra ze 25 bombardementen hadden uitgevoerd.

Toen de groep vliegtuigen op weg naar Duitsland Nijmegen om 12.14 uur passeerde, liet seinwachter van Os het luchtalarm afgaan en zochten de Nijmegenaren dekking in de schuilkelders tot de kust veilig was. Kort daarna om 13.00 uur , net voorbij de Nederlands-Duitse grens, kregen de bommenwerpers van het commando te horen dat het bombardement moest worden afgebroken omdat het boven Gotha bewolkt zou zijn. Ze kregen opdracht om terug te vliegen naar Engeland en zochten een gelegenheidsdoel om op de terugweg te bombarderen.

Het omkeren van zo’n grote groep vliegtuigen in formatie was erg moeilijk en het werd dus een grote chaos, waarbij de groep uiteenviel in verschillende eskaders die zelfstandig de weg terug naar Engeland zochten. Onderweg keek men uit naar gelegenheidsdoelen en uiteindelijk werden Arnhem, Deventer, Enschede en Nijmegen uitgekozen en aangevallen. Het eskader dat naar Nijmegen vloog bestond uit twaalf Liberators van de 446e (BG) Bombardementsgroep waarbij ook nog twee verdwaalde Liberators aansloten.

Inmiddels had seinwachter van Os om 13.16 uur het sein veilig gegeven. Om onduidelijke redenen heeft hij het luchtalarm niet voor de 2e keer laten loeien zodra de 14 toestellen, die op de terugweg waren, weer in zicht kwamen en het Nijmeegse luchtruim binnen vlogen slechts luttele minuten nadat het sein veilig was gegeven. De Nijmegenaren waren inmiddels begonnen om de schuilkelders weer te verlaten. Van Os liet het luchtalarm pas weer afgaan toen hij explosies hoorde in de binnenstad. De Nijmegenaren werden compleet verrast. Om 13.28 uur werden er 144 brisantbommen (scherfbommen) van 500 pond per stuk, en 426 twintig-ponds splinterbommen op Nijmegen geworpen. Het uiteindelijke doel, het station terrein, werd uiteindelijk met succes getroffen, maar een aanzienlijkdeel van de bommen troffen de binnenstad. De hogere legerleiding probeerde weg te komen door te zeggen dat de piloten zich vergist hadden en dachten Kleef of Goch gebombardeerd te hebben. Echter binnen een uur na de landing wisten diverse bemanningen al te vertellen de ze Nijmegen gebombardeerd hadden en een navigator in 1 van de toestellen wist direct na het bombardement tijdens de vlucht al te vertellen dat ze Nijmegen getroffen hadden.

Het Stationsplein voor en na het bombardement. De meeste Wijchense bombardementsslachtoffers vielen op dit plein. Wachtend op vertrek in de bus naar Bergharen / Wijchen.

Propaganda posters die door de Duitse propagandadienst gedrukt en opgehangen werden. In de hoop de Nederlandse bevolking op hun hand te krijgen.

De Duitsers grepen dit bombardement uiteraard aan voor propaganda doeleinden in de hoop de bevolking aan hun kant te krijgen. Dit is echter niet gelukt gezien het gejuich van de Nijmegenaren 7 maanden later toen de geallieerden Nijmegen binnen trokken.

 

14 toestellen van het type B-24 Liberator bombarderen Nijmegen met o.a. 144 stuks 500kg bommen
Het bombardement monument op de R.K. begraafplaats in Wijchen

Omgekomen Wijchenaren tijdens het Bombardement van Nijmegen op 22 februari 1944:

  • Johanna Maria van Uden-Rossen
  • Alardus Wilhelmus Jacobus Kooijmans
  • Pieter Cente Vermeulen
  • Maria Henriet Cornelie Teurlings-van Woerden
  • Johannes Petrus Cornelis de Kleijn
  • Johanna Bernardina van de Geijn
  • Hendrikus Gerardus Silvester Festen
  • Maria Elisabeth Faasen
  • Josephus Christianus Knijf
  • Hendrikus Wilhelmus Hermsen
  • Wilhelmus Hubertus Cox
  • Johannes Albers
  • Johannes Gerrits
  • Geertruida Petronella Derksen
  • Everdina Catharina Derksen

De Stichting Veteranen gemeente Wijchen legt jaarlijks op 22 februari om 13.28 uur een krans bij het monument op het RK kerkhof te Wijchen ter nagedachtenis van de 15 Wijchense slachtoffers die bij dit bombardement om het leven zijn gekomen. Tevens zal er een korte plechtigheid plaatsvinden.

Mocht u bij willen dragen aan deze krans dan kan dat door hier te klikken. of de QR code te scannen.