Proloog

Vliegtuigcrashes in en in de directe omgeving van de gemeente Wijchen.

Tijdens de 2e Wereldoorlog zijn er in en in de directe omgeving van de gemeente Wijchen 27 Geallieerde en 8 Duitse vliegtuigen neergestort. Tevens zijn er nog 2 V1 inslagen geweest.

Bijna alle crashes liepen dodelijk af of de bemanning raakte, al dan niet gewond, in krijgsgevangenschap. Soms lukte het een enkeling om de eigen linies te bereiken maar dat was wel pas na 17 september 1944 toen de Geallieerden “Operatie Market garden” lanceerden. Grondtroepen lukte het om in enkele dagen tijd vanuit België via Eindhoven langs Uden, Grave, Nederasselt, Overasselt en Heumen over de verschillende bruggen Nijmegen te bereiken. Toestellen die tijdens hun bevoorradingsmissie, waarbij ze vaak ook nog  een zweefvliegtuig trokken, getroffen werden door luchtafweergeschut/ Flugzeug Abwehr Kanone (FLAK) of (nacht)Jagers van de Duitsers, konden nu vanuit Apeldoorn, Oosterbeek of Arnhem ondanks dat ze aangeschoten waren het vaak net redden om toch over Nijmegen richting Wijchen of Grave te vliegen waar ze vaak door alle schade en/of brand alsnog crashte of met veel moeite een (harde) noodlanding konden maken.

De bemanning kwam er vaak niet ongeschonden vanaf. Mede daar ze vaak al gewond waren geraakt in het  toestel zelf door FLAK of door kogels van de (nacht)jagers. Vaak waren sommige bemanningsleden al gedood voor men het vliegtuig per parachute kon verlaten of het toestel een noodlanding maakte. Meestal waren dit bemanningsleden op bepaalde posities in het vliegtuig zoals b.v. de staartschutter. Die werd meestal het eerste uitgeschakeld door de Duitse jagers waarna deze “veilig” van achteren de Geallieerde toestellen konden beschieten met alle gevolgen van dien.  De staartschutter wordt ook wel de “eenzame verdediger” genoemd. Alleen in een hoekje gepropt bij 40 graden onder nul, met een zuurstofmasker op, op de dood te wachten. Er was niet eens plek voor een parachute. Als een toestel crashte, ook in bezet gebied, werden de omgekomen bemanningsleden met militaire eer begraven er werd geen verschil gemaakt tussen vriend of vijand. Dit gebeurde meestal op de militaire begraafplaats te Jonkerbos in Nijmegen, het Canadese Ereveld in Groesbeek of op het militaire Ereveld te Uden.

Soms kwam het voor dat tijdens het bergen van een toestel alsnog een bemanningslid werd gevonden die dan lokaal begraven werd. In de gemeente Wijchen zijn er zo vier bemanningsleden begraven. Op het Rooms Katholieke kerkhof in Wijchen liggen Flight Sergeant Peter Harold Bode en Flight Sergeant William Henry Skewes, op het kerkhof in Batenburg ligt Flight Sergeant George Felix Conry Candler en in Bergharen ligt Flight Sergeant Dudley Crofton Horn begraven. Soms kwamen de toestellen, meestal jagers, dusdanig hard naar beneden dat ze zichzelf meters diep de grond inboorden. Met als gevolg dat de piloten soms pas na jaren uit het wrak konden worden geborgen. Dat gebeurde in 1952 met Sergeant George Thomson Reid die in Nederasselt geborgen werd uit de Vickers Wellington DV434 en met Flight Lieutenant Russell Riginald Bouskill waarvan zijn resterende lichaamsdelen in de jaren 90 alsnog uit zijn toestel werden geborgen en bijgezet werden in zijn graf te Groesbeek.  We moeten beseffen dat in de bommenwerpers minstens 6 bemanningsleden zaten soms zelfs wel 8 tot 10. Als er na een missie drie toestellen niet terugkeerden naar hun thuisbasis dan praat je dus over 18 tot 26 vermisten onwetend over hun lot, waren ze gesneuveld of krijgsgevangen gemaakt?  Te bedenken dat sommige missies vaak bestonden uit meer dan 150 toestellen zowel overdag als s’ nachts. Overdag de Amerikanen s’ nachts de Britten, Canadezen, Nieuw Zeelanders, Australiërs, Tsjechen, Polen en later zelfs de Nederlanders etc. Soms keerden tientallen toestellen na een missie niet terug wat betekende dat er per missie soms meer dan 200 man niet terugkeerden. Veelal gedood maar ook vaak krijgsgevangen gemaakt. Mannen die vervangen dienden te worden om het luchtoverwicht te kunnen blijven garanderen.

Luchtoverwicht betekende uiteindelijk de overwinning maar tegen waanzinnige hoge kosten aan mensenlevens en materiaal. Getuigen vertelden wat ze gezien hadden en waar toestellen neerkwamen deze verklaringen waren en zijn cruciaal om op te kunnen tekenen wat er met het desbetreffende toestel en haar bemanning is gebeurd. Ook burgers waren niet veilig doordat een vliegtuig op het huis crashte waar de ze zich veilig waanden. Zoals de familie Welles uit Overasselt Jan, Marie en hun zoontje Jan van 5 maanden oud, nadat een Short Sterling zich in hun huis boorde, waardoor ze om het leven kwamen. Ook alle bemanningsleden van de Short Sterling kwamen hierbij om het leven. Om te zorgen dat deze verhalen en de opoffering van de piloten met hun bemanningsleden niet verloren gaan heeft de Stichting Veteranen gemeente Wijchen alle vliegtuigcrashes opgetekend en daar waar mogelijk met de exacte locaties erbij.

Short Sterling I

De vier RAF oorlogsgraven binnen de gemeente Wijchen zijn geadopteerd door de stichting Veteranen gemeente Wijchen en worden netjes verzorgd met een bloemetje op hun sterfdag en een lichtje dat wordt ontstoken op kerstavond “Lest we forget”, “opdat wij niet vergeten”. Door de sneuvelbereidheid en opoffering van deze geallieerde vliegers leven wij vandaag de dag in vrijheid. Vrijheid voor velen zo vanzelfsprekend dat ze niet eens meer beseffen dat al deze omgekomen militairen de hoogste prijs hiervoor betaald hebben. Ouders die hun zoon (zonen) moesten missen Zussen en broers die hun broer(s) moesten missen, kinderen die hun vader moesten missen en kleinkinderen die hun opa nooit gekend hebben. Stuk voor stuk hebben ze de hoogste prijs betaald voor onze vrijheid. Om iets terug te kunnen doen dienen wij deze zwaar bevochten vrijheid te koesteren en de mannen die hiervoor gesneuveld zijn iedere dag te danken en te respecteren. Dat doen wij door te gedenken, de herinnering aan hen te bewaren b.v. door hun verhaal op te schrijven maar ook door voor hun graf te zorgen b.v. door hun graf te adopteren bij de Nederlandse Oorlogsgraven stichting. Iets wat iedereen die zich hiertoe geroepen voelt overigens kan doen.  De verhalen die u hier, in dit bijzondere digitale monument, kunt lezen zijn met de grootste zorgvuldigheid aan onderzoek onderworpen op feitelijke juistheid soms zelfs met medewerking van getuigen, maar ook met de nabestaanden die wij hebben mogen leren kennen. Mocht u aanvullingen hebben aangaande bemanningsleden, de juiste locatie weten van een crashside of onjuistheden constateren in de tekst neem dan s.v.p. contact op met de Stichting Veteranen gemeente Wijchen zodat wij dit kunnen aanpassen.

Bestuursleden Stichting Veteranen Wijchen

contact@veteranenwijchen.nl

De crash zijn per jaar en op datum gegroepeerd.

Bronvermelding: